Nasze ciało jest zdolne do pewnych dziwacznych rzeczy w środku nocy, z których rano nie zdajemy sobie sprawy. Chrapanie, wiercenie się, kopanie, mamroczenie są bardziej powszechne niż myślisz. Jednak wśród wszystkich rzeczy, jakie przytrafiają nam się, gdy śpimy, najbardziej unikalną, interesującą i czasami niebezpieczną anomalią jest lunatykowanie.
Okazuje się, że około 15% dzieci w wieku od 4 do 12 lat lunatykowało w dzieciństwie. Ale tylko niewielka liczba, około 4%, kontynuuje to zachowanie będąc dorosłym. Co powoduje ten stan i jak sobie poradzić z osobami, które są nim dotknięte?
Czym jest lunatykowanie?
Lunatyzm lub somnambulizm (pot. sennowłóctwo)to zaburzenie behawioralne, które pojawia się podczas snu i skutkuje chodzeniem lub wykonywaniem czynności ruchowych, podobnych do tych, które zwykle wykonuje się po przebudzeniu, np. siadanie na brzegu łóżka lub w łóżku, odkrywanie pościeli, sięgnięcie po rzecz będącą w zasięgu ręki. Naukowcy do końca nie są pewni, dlaczego lunatykowanie występuje i dlaczego mózg wydaje pewne polecenia podczas różnych etapów snu.
Według nich lunatycy są produktem ubocznym normalnych procesów fizjologicznych zachodzących w nieregularnych porach dnia. Gdy następnego ranka taka osoba obudzi się, zwykle nie pamięta żadnej z przygód, które doświadczyła.
Kiedy dokładnie lunatykujemy?
Somnambulizm występuje tylko podczas głębokiego snu przed rozpoczęciem fazy REM. Głęboki sen zwykle pojawia się, gdy nasze ciało jest najbardziej zrelaksowane, ale wspomniane faza REM jest wyłącznie wtedy, gdy nasz mózg się uspokaja. Lunatyzm najczęściej pojawia się właśnie w ciągu pierwszych 90 minut po zaśnięciu.
Gdy twoje ciało przejdzie w fazę REM, nadal może wykonywać ruchy lub czynności, które wyglądają jak objawy lunatykowania. Jednak nimi nie są. Nazywa się je zaburzeniami zachowania w czasie snu REM (RBD) lub parasomnią snu.
Przyczyny chodzenia we śnie
Istnieją badania potwierdzające, że lunatykowanie jest genetyczne. Na przykład u bliźniaków jednojajowych tego typu zaburzenie występuje częściej niż u pojedynczych dzieci.Co więcej, to chłopcy mają większe szanse na chodzenie we śnie niż dziewczynki.
Ale poza genetyką istnieją jeszcze czynniki środowiskowe. Niedobór snu, gorączka, przyjmowanie leków uspokajających i zatrucie również mogą być przyczynami lunatyzmu.
Jak i czy wybudzić osobę, która lunatykuje?
Przyjęło się, że wybudzanie lunatyków jest niebezpieczne. Jest w tym ziarno prawdy. Osoby, które są w głębokim śnie i nie zdają sobie z tego sprawy, mogą narazić siebie lub innych na wiele niebezpiecznych sytuacji.
Istnieje dobry i zły sposób, aby obudzić chodzącego we śnie. Lunatyk jest całkowicie nieświadomy tego, co robi. Tak więc straszenie, drżenie, podskakiwanie lub krzyczenie na niego to zły sposób na wybudzenie. W trakcie wykonywania tych rzeczy może się przestraszyć, zaniepokoić, stracić równowagę, a nawet zareagować siłą i przypadkowo uderzyć stojącą obok osobę.
Najlepszym wyjściem jest spokojnie poprowadzenie go z powrotem do łóżka, trzymając się z dala od zagrożeń, które mogą powodować potknięcie się lub uszkodzenie ciała. Ważne jest, aby zachować spokój i obudzić go za pomocą delikatnych tonów i gestów, które zaoszczędzą mu szoku związanego z całą sytuacją.
Czy można zapobiec lunatykowaniu?
Tak! Jest to szczególnie ważne w przypadku lunatykujących dzieci:
- Najpierw monitoruj otoczenie przed snem. Pamiętaj, aby usunąć wszystkie potencjalne zagrożenia związane z potknięciem się o podłogę (zabawki, buty itp.).
- Stosuj certyfikowane łóżka dla dzieci , np. z zamykanymi barierkami.
- Ogranicz dziecku oglądanie telewizji, granie na komputerze czy smartfonie tuż przed snem. Ekspozycja na niebieskie światło monitorów potęguje szanse na nocne lunatykowanie.
Długotrwały brak snu a nocne chodzenie
Jeśli chcemy zapobiec lub wylecz kogoś z tego zaburzenia, może być to trudne do wykonania. Lunatykowanie czasami jest spowodowane bezdechem sennym, lekami lub po prostu genetyką. Długotrwały brak snu również może powodować wystąpienie nieświadomych ruchów w nocy.
Z kolei ten, może być spowodowany określonym stylem życia, uwarunkowaniami genetycznymi, dietą, a nawet środowiskiem. Jeśli mowa o ostatnim sprawcy, w większości przypadków wina leży po stronie niedopasowanego materaca. Twardość, rodzaj wypełnienia lub zwykłe zużycie są najczęstszymi powodami świadczącymi o złym podłożu do snu.
Ciekawostki na temat lunatykowania
- Spanie w chłodnym, ciemnym pokoju bez włączonego telewizora lub dodatkowego światła może zapobiec chodzeniu we śnie.
- Oczy lunatyka są prawie zawsze otwarte, gdy chodzą, ale nie widzą w świadomy sposób. Niekoniecznie muszą rejestrować przed sobą ludzi lub niebezpieczeństwa.
- W 2005 r. 44-letnia, lunatykująca kobieta wysłała e-mail do przyjaciół, zapraszając ich na przyjęcie, którego nie pamiętała następnego dnia. Tekst na zaproszeniu brzmiał: „Kolacja jest o 16.00. Przynieście tylko wino i kawior ”
- 18-latka podczas lunatykowania nie tylko wyskoczyła ze swojego okna z wysokości 7,5 metrów, ale zrobiła to nie odnosząc żadnych obrażeń. Może lunatycy mają super moce?
- W 2015 r. kobieta z Kolorado obudziła się po przejściu we śnie aż 14 kilometrów od swojego domu.
W większości przypadków lunatycy nie powodują szkód ani nietypowych zdarzeń. Ale jeśli ty lub członek rodziny jest narażony na tego typu zaburzenie, ważne jest, aby porozmawiać o tym z lekarzem. Wszystko, co wpływa na twój sen przez pewien czas, może negatywnie oddziaływać na ogólny stan zdrowia.
Jeśli zdarza Ci się lunatykować, rozważ, w jaki sposób otoczenie wpływa na jakość Twojego snu. Upewnij się, że masz dopasowany materac lateksowy oraz wygodne i komfortowe łóżko.
